Sztuka XX wieku – Futuryzm

FUTURYZM

• Futuryzmto pogląd na świat, ideologia, ruch artystyczny.
• Wypowiedziałsię on najwcześniej w poezji, następnie ogarnął sztukiplastyczne, teatr, nawet w muzyce miał swoje przejawy.
• Futuryzmzrodził się we Włoszech jako twór cywilizacji technicznej iśrodowisk wielkomiejskich.
• Jegoprzedstawiciele ogłaszali swe manifestacje i artykuły w prasie,występowali publicznie w teatrach, organizowali zebrania i wiece,przedstawiając swe poglądy na szerokim forum.
• Futuryzmwybuchł nagle w 1909 roku włoski poeta Filippo Tomasa Marinettiwydrukował w piśmie „Figaro” manifest poezji futurystycznej.
• Wrok później przyłączyli się do niego malarze:
  • CarloCarrá,
  • LuigiRussolo,
  • UmbertoBoccioni,
  • GiacomoBalla,
  • GinoSeverni.
• Poglądygłoszone przez futurystów były radykalne i godziły w powszechneuznanie prawa estetyczne.
• Występowaliprzeciw tradycji, przeciw wszelkim odrodzeniom czy kultywowaniu formprzyszłości zwłaszcza antycznej, chcieli niszczyć muzea,akademie i biblioteki, wielbili maszynę i postęp techniczny,opanowani byli żądzą aktywnego działania i działając chcieliprzemieniać świat.
• Najaktywniejszyi najbardziej twórczy okres futuryzmu skończył się wraz zwybuchem I wojny światowej.
• Donajbardziej charakterystycznych dzieł futurystów należą:
  • Elastyczność(1913) rzeźba, Jedynaforma ciągłości w przestrzeni(1913) – U. Boccioniego,
  • TaniecPan – Pan w Monico(1909-11), Ekspansjasferyczna światła nr 2(1914) – G. Severniniego,
  • Szybkośćsamochodu(1912) – G. Balli,
  • Przenikaniesię: domy + światło + niebo(1913) – L. Russolo.
• Wszystkiete prace maja dużą bezpośrednia, natychmiastowa nijako siłęoddziaływania, maja dynamiczny układ kompozycji o silniezaznaczonym mocnych kierunkach.
• Przedmiotukazany jest w gwałtownym ruchu, rozbity, a jest to ruch ujętyspecyficznie inaczej niż w poprzednich stuleciach, nie jest to więcruch ciała zatrzymanego nagle, jest to ruch ujęty wczasoprzestrzennym procesie jego trwania.
• Wewczesnych pracach futurystów gama barw jest zawężona do brązów,ugrów, zieleni, później poszerza się, barwy staja się czyste,nasycone.
• Futuryzmkojarzy się z okresem analitycznym kubizmu.
• Rozbicieprzedmiotu w kubizmie i futuryzmie miało odmienne uwarunkowania:
  • wkubizmie zrodziło się w wyniku poszukiwania prawdy o przedmiocie– uzależnionym od jednego punktu patrzenia nań,
  • wfuturyzmie pokazuje się sens ruchu przez rozłożenie go naposzczególne fazy.
• Symultanizmw kubizmie to rozbicie przedmiotu dla ukazania prawdy o nim samym wjego strukturze, istocie to jakby równoczesność wielu spojrzeńnań w różnym czasie.
• Wfuturyzmie żaden przedmiot nie jest ukazany w swych granicachprzestrzennych z uwagi na odczucie „dynamiki jego istnienia”,„sił” tkwiących w nim samym, a także ze względu na ukazaniego w relacji z otoczeniem, środowiskiem.
• Relacjata jest zmienna, w wiecznym ruchu odbywającym się w czasie iprzestrzeni, stąd rodzi się właśnie symultanizm: równoczesnośćruchowo-czasowo-przestrzenna, uchwycona w swym dynamizmie napłaszczyźnie obrazu czy w bryle rzeźbiarskiej.
• Pracefuturystów są pełne siły napięcia, aktywności, ujmującerzeczywistość w wieloaspektowości zjawisk istniejącychrównocześnie i nakładających się na siebie świadomościkażdego człowieka.
• Wrozumieniu futurystów percepcja wzrokowa zmiennej rzeczywistościnie była najważniejsza, najważniejsze były odczucia, jakie owarzeczywistość wywołuje a na nie składają się nie tylko obrazypostrzegane ale i wspomnienia, przeszłość i teraźniejszość,także wrażenia, emocje, jakim artysta podlega.
• Ważnąrolę w twórczości odgrywał więc instynkt intuicja (futuryściinteresowali się filozofią Nietzschego, Bergsona).
• Wieluwypowiedzi futurystów tak słownych jak i plastycznych, wyrażałouwielbienie dla cywilizacji technicznej.
• Związanibyli z życiem wielkim metropolii, gdzie dynamiczny ruch samochodów,maszyn, migających neonów, spieszących się ludzi, którzytworzyli klimat nowoczesności, w tedy jeszcze Świerzy, budzącyzachwyt nad możliwościami techniki i jej tworów.

Umberto Boccioni /1882-1916/

• Malarzi rzeźbiarz – był jednym z głównych teoretyków ruchu iwspółtwórcąIManifestu Malarzy Futurystów.

Jedyna forma ciągłości w przestrzeni (1913)

• Rzeźbaprzedstawia postać kroczącą, ujęta w mocnym gwałtownym ruchu.
• Ostrozakończone obłe formy dynamizują bryłę sugerują dążenie wprzód.
• Torzeźba z brązu kojarzy się zarówno z postacią ludzką ja imaszyną.
• Zgodnie z ideologią futurystów jest to kwintesencja siły, ruchu,działania – symbol wieku techniki.

• Jegodzieła:

• obrazy:

• Stanyduszy(1911),
• Siłyulicy(1911),
• Elastyczność(1912),
• Szarżalansjerów(1915).

• rzeźby:

• DrewnianaGłowa(1912),
• Syntezaludzkiego dynamizmu (1912),
• Anfigrazioso(1912).

Gino Severini /1883-1966/

• W1920 – zajmował się malarstwem ściennym.
• Po1945 powstało wiele prac abstrakcyjnych.

Ekspansja sferyczna światła (1914)

• Toobraz złożony z czystych barw widma, rozłożonych na drobnepunkty jak w neoimpresjonizmie.

• Niektóredzieła:
  • Wspomnieniaz podróży(1919),
  • Nord– Sud(1912),
  • Autobus(1912),
  • seriaTancerek(1913-19):Tancerka wBal Tabarin, Dynamizm Tancerki, Tancerka w błękicie.
  • seria:Arlekinów(1922).

Giacomo Balla /1871-1958/

• Związanyz Sectin d’Or.
• Zapoczątkowałw swej twórczości futuryzm obrazem Dynamizmpsa na smyczy(1912).
• Po1912 powstają obrazy abstrakcyjne, oddające ideę interesującychartystę problemów.
• Zajmowałsię scenografia i architekturą wnętrz.

Biegająca dziewczyna (1912)

• Obrazz dywizjonistycznym podziałem barw na składniki czyste.

• Jegodzieła abstrakcyjne:
  • Szybkośćsamochodu(1912),
  • Plastycznośćświatła + prędkość(1913),
  • Dynamicznaekspansja + szybkość(1913),
  • Merkuryprzechodzi przed Słońcem – widok przez lunetę(1913).
• Jegorzeźby:
  • PięśćBoccioniego – linie siły(1915),
  • Kompozycjafiguralna(1919).

Carlo Carrá 1881-1966/

• Wielejego prac jest abstrakcyjnych.
• Po1915 roku Carrá zerwał z futuryzmem, na rzecz malarstwametafizycznego bliskiego nadrealizmowi.
• Jegofuturystyczne prace:
  • Copowiedział mi tramwaj(1910),
  • Rytmprzedmiotów(1912),
  • Pogrzebanarchisty Galli(1911),
  • Siłyodśrodkowe(1912),
  • Symultanicznośći kobieta i balkon(1912).

Luigi Russolo /1885-1947/

• Uprawiałmalarstwo i scenografię oraz muzykę.
• Dzieła:
  • Plastycznyobraz poruszającej się kobiety(1911),
  • Autoportret(1912),
  • Samochódwyścigowy(1913),
  • Przenikaniesię domy + światło + niebo(1913).

ARCHITEKTURA

Antonio Sant’Elia /1888-1916/

• Jegoprojekty budowli i miast – Siłownia (1914); Miasto przyszłości(1913-14) – o potężnych, prostych, dynamicznych bryłach, nieuwzględniały miejsca dla roślin, demonstrowały natomiastmożliwości nowoczesnej techniki:
  • windyna zewnątrz budynków,
  • ruchomeschody,
  • trasyszybkiego ruchu.
• Wedługjego projektu został zrealizowany w 1930 r. pomnik poległych wComo.

MUZYKA

• Muzykamiała osiągnięcia oryginalne choć nie trwałe.
• Russolozaprojektował muzykę hałasów (bruityzm).
• Dotego celu skonstruował intonatory dla kilku grup szumów, z którychstwarzał zrytmizowane układy.

TEATR

• Teatrpragnął być odbiciem takiego życia, jakim go rozumielifuturyści.
• Odbiórsztuki polegał na grze skojarzeń i wymagał od widza zwiększonegowysiłku.
• Dążonodo zniesienia przedziału między scena a widownia.
• Spektakle,które syntetyzowały życie współczesne były bardzo krótkie.