Sztuka Dawna – Sztuka Etruska

Sztuka Etrusków

CZYNNIKI HISTORYCZNE 

• Na historię Italii złożyły się dzieje Etrusków, Greków i plemion Italskich.
• Sztuka etruska wykazuje różne wpływy.
• W VIII w. p.n.e. na terenach południowej Italii i na Sycylii osiedlili się Grecy (tzw. Wielka Grecja).
• W okresie archaicznym miał miejsce szczególny aktywny rozwój ich ośrodków.
• Mimo opanowania przez Rzym, kultura etruska do I w.p.n.e. silnie oddziaływała na kulturę rzymską.

Religia Etrusków

• Świątynie poświęcano przeważnie trójce bóstw:
  • Tiniowi,
  • Uni,
  • Menrvie.
• Wierzono w istnienie półbogów i demonów.
• Decydujące znaczenie w religii miała wiara w życie pozagrobowe.
• Wyrażano je sobie jako przedłużenie życia ziemskiego o czym świadczy olbrzymia liczba grobowców z sarkofagami zmarłych w pełni wyposażonych w przedmioty codziennego użytku.

SZTUKA ETRUSKÓW

• Wiedzę o sztuce jak i ożyciu Etrusków wiemy z grobowców.
• Były to albo komory i korytarze w skałach, albo koliste podziemne sale kryte kopułą tumulusy z usypanymi na powierzchni kurhanami objętymi podmurówką w kształcie pierścienia.
• Tak zwana fałszywa kopuła, utworzona jest z kamieni nakładanych jedne na drugie w coraz mniejszych kręgach.
• Groby zawierają urny o kształtach ludzkich z prochami lub rzeźbione sarkofagi z ciałami zmarłych.
• Ściany pokryte są malowidłami, przedstawiające sceny z codziennego życia.
• Szczególnie interesujące są wizerunki zmarłych w rzeźbie pełnej, na wiekach sarkofagów.
• Postaci spoczywają w pozie półleżącej, jak na ucztach.
• Wiernie oddane są rysy twarzy, szczegóły ciała i wiek.
• Na rzecz wiernego odtwarzania szczegółów pomijano nawet kompozycję całości oraz prawidłowe proporcje.
• Dokładnemu odtwarzaniu rzeczywistości sprzyja miękki i łatwy w obróbce materiał, tuf wulkaniczny i piaskowiec.
• Popularna była toreutyka – odlewnictwo w brązie.
• W tej technice została wykonana słynna Wilczyca Kapitolińska w V w.p.n.e. oraz inne rzeźby o funkcji prawdopodobnie wotywnej np. Chimera z Arezzo  
• Naczynia wykonywano z blachy brązowej wytłaczanej wypukle wzory, z glinki wypalanej o czarnym zabarwieniu (tzw. wazy bucchero nero).
• W budownictwie obronnym stosowano kamień .
• Świątynie miały jedynie kamienny fundament, elementy konstrukcyjne: belkowanie, kolumny, wykonywano z drewna.
• Drewniane świątynie etruskie podobne do domów mieszkalnych budowane były na podwyższeniach, na planie prostokąta podzielonego na trzy części stanowiące sanktuaria bóstw.
• W całości bryły dominował dwuspadzisty dach obciążony jeszcze optycznie naszczytnikami (akroteria).
• Dach silnie wystający do przodu, osłaniający od deszczu świątynie, podparty był słupami.
• Tworzył się w ten sposób rodzaj otwartego kolumnowego przedsionka – portyku.
• Świątynia etruska była budowlą masywna, dość ciężką.
• W dekoracji architektonicznej i w rzeźbie naszczytników świątyń występowały wyroby terakotowe z formowanej wypalanej i polichromowanej glinki.
• Ten lekki materiał jakim była terakota, zabezpieczał drewno przed wpływami atmosferycznymi, nie obciążając zbytnio drewnianego szkieletu budowli.
• W rzeźbie sarkofagowej i organizacji bryły świątyni uwidaczniają się rodzinne cechy sztuki etruskiej, realizm większa dbałość o szczegółowe opracowanie części dzieła niż optyczne wrażenie całości i ekspresja.
• W sztuce Etrusków istnieje drugi nurt żywy również u Rzymian, to inspiracja sztuką grecką lub wręcz jej naśladownictwo z właściwymi dla niej kryteriami piękna doskonałego z idealizacją i wielką dbałością o prawidłowe proporcję.