Sztuka II poł. XIX wieku – Impresjoniści

IMPRESJONIŚCI

• Wroku 1863 Napoleon na wniosek artystów, którym jury odrzuciłoprace na Salonie zadecydował o utworzeniu Salonu drugiego, któryod tej pory nazywany był Salonem odrzuconych.
• Decyzjajego otwarcia i dalszego istnienia była pierwszym wyłomem w sztuceoficjalnej a Salon stał się forum wystąpień artystów dążącychdo swobody wypowiedzi twórczej.

Edvard Manet /1832-83/

• Jeston łącznikiem między realizmem a impresjonizmem.
• ObrazyManeta wydaja się realistyczne, cechuje je spokojny rzeczowyobiektywizm.
• Manetnie jednokrotnie korzystał przy malowaniu obrazów z fotografii.

Śniadanie na trawie / Olimpia

• Obrazyte stanowiły w stosunku do realizmu pewien przełom w myśleniu,zmienił się bowiem kąt nachylenia w stosunku: temat, treść aforma.
• Realizmbył odbiciem rzeczywistości.
• Tuodwrotnie najpierwszy plan zaczynają się wysuwać problemy formyartystycznej.
• Manetposługuje się dość syntetyczna plama barwną niezróżnicowanatonalnie w jej własnym obszarze.
• WOlimpiikompozycjaopiera się na harmonii kilku odcieni bieli skontrastowanych zciepłymi i ciemnymi walorami.
• Płaszczyznaobszaru zaczyna być widoczna.
• Zpoczątku nie dostrzeżono tych wartości i Manet był atakowany zarzekomą wulgarność i nieprzyzwoitość swych dzieł.

• Artystacoraz więcej poświęcał stosunkom barwnym i wrażeniom barwy iświatła w bezpośrednim kontakcie z naturą.
• Znaczenieoczyścił gamę w niektórych obrazach nie mieszał farb na paleciea nakładał je na płótno drobnymi czystymi plamami.
• Znaczenieprzedmiotu zaczęło być coraz mniej ważne, zaś ważniejszy byłfenomen jego kształtu, koloru i wrażenia.
• Manetnie zatarł kształtów przedmiotów, zarys plamy barwnej zawsze byłdość zdecydowany bryła lekko spłaszczona.
• Dzieła:
  • Martwytorreador,
  • Chrystuspodtrzymywany przez aniołów,
  • Rozstrzelaniecesarza Maksymiliana,
  • Barw Folie – Bergére,
  • Atelierw łódce,
  • Argenteuil.

• Wspólniewystawy Salonu Odrzuconych i znajomości wynikłe z podobieństwacelów malarskich – wszystko to przyczyniło się popowstawaniamłodej awangardy.
• W1874 r. młodzi artyści otworzyli wspólną wystawę wynajmując wtym celu atelier fotograficzne.
• Miałoto świadczyć o zamanifestowaniu określonego artystycznegoprogramu Łączącego grupę.
• Zestawdzieł obejmował wystawiająca grupę.
• Byłtam wystawiony obraz Moneta WschódSłońca – wrażenie.
• Artyściz czasem przyjęli nazwę impresjonistów.
• Ostatniawspólna wystawa grupy odbywała się w 12 lat później poczym ichdrogi się rozeszły ostatecznie.

Claude Monet /1840-1926/

• Monetwłaściwie nie rysował, malował prawie wyłącznie pejzaże.
• Dzieła:
  • zcyklu tematycznie:
    • DworzecSaint-Lazare,
    • Stogsiana,
    • Topole,
    • Widokiz Londynu i Wenecji,
    • Nenufary,
    • Ogrody.

Wschód Słońca – Wrażenie

• Obrazten szokuje nowatorstwem formalnym.
• Pierwszeodczucie widza to wrażenie świetlistości, lekkości,nieuchwytnego nastroju budzącego się poranka.
• Celemartysty jest utrwalenia przelotnego wrażenia światła i barwy wich wzajemnej współzależności.
• Obrazrobi wrażenie szkicu, gdyż przedmioty są tylko zasugerowane,swobodnymi maźnięciami pędzla.
• Artystaogranicza się do wrażeń wyłącznie wzrokowych – w sensiefizjologii widzenia jest to swoisty obiektywizm.

Katedry w Rouen – cykl

• Obrazypowstawały już po rozejściu się grupy.
• Wszystkiekatedry malowane są czystymi barwami i techniką oparta na tzw.mieszaniu optycznym.
• Mieszanieoptyczne polega na nakładaniu farby drobnymi punktami czystychkolorów na płótno – blisko siebie, tak że z pewnej odległościulegają w oku widza zlaniu w jedna plamę wypadkowego tanu.
• Katedrajest raz złocista, szara, błękitna, to znów zielona utrzymana wtonach różów.
• Wzależności od pory dnia i pogody zatracona zostaje materialnośćkamienia, zatarte są szczegóły, kontury, nie jest ważne jakikształt całości ma malowany obiekt.
• Powierzchniapłótna jest rozmigotana, drga, pulsuje.
• Jestto wrażenie wzrokowe ulotnej chwili czy raczej rejestracjinieustannego ruchu, płynności, zmienności zjawisk –świetlno-barwnych.
• Światłojest naturalne, słoneczne, padające pod różnym kątem,oświetlające z różną siłą – ze względu na porę dnia, rokui pogodę.
• Barwę traktuje się relatywnie jako zjawisko natury zmieniające swójwygląd w zależności od światła.
• Zamianabarwy w świetle i w cieniu polega głównie na zmianie temperatury(ciepłe zimne) nie od walorów.
• Impresjoniścibyli pierwszymi artystami, którzy wyszli w plener z malarstwemolejnym.
• Obrazmusiał być malowany bardzo szybko.
• Szybkość,żywiołowość tworzenia dzieła sprawiała, że o trafności wkomponowaniu decydowała nie refleksja, namysł lecz szczególnierozwinięty instynkt.
• Wtym malarstwie krawędzie przedmiotów są zatarte, często zlewająsię ze sobą.
• Przestrzeńjest spłycona, występuje niewielkie zainteresowanie perspektywazbieżną.
• Formaprzedmiotu jest nieco spłaszczona.

Auguste Renoir /1841-1919/

• Malarzaktów, dzieci i kwiatów.
• Tkankafakturalna jego dzieł jest niezwykle bogata.
• Zestawieniabarw w dziełach działają radośnie, lekko, dekoracyjnie.
• Płótnosprawia wrażenie malowanego bez nadmiernego wysiłku.
• Byłato twórczość spontaniczna, bezpośrednia, dziecięco szczera.
• Zczasem gama staje się coraz bardziej wyszukana, tony corazgorętsze.
• Dzieła:
  • Gabryelaz różą,
  • Aktw słońcu,
  • Huśtawka,
  • Dziewczętaw kąpieli,
  • SadParysa,
  • Odaliska.

Edgar Degas /1837-1917/

• Uważał,że rysunek jest podstawą formy artystycznej.
• Malowałobrazy długo i przeważnie w pracowni.
• Wieleuwagi poświęcał przemyśleniu układów kompozycyjnych.
• Obrazyodznaczają się wielką świeżością plamy barwnej i faktury.
• Byłimpresjonistą ruchu wywołanego zmiennością wrażeńświetlno-barwnych czy fizycznego ruchu.
• Wobrazach stwarza złudzenie ruchu w kilku kierunkach płótnajednocześnie.
• Ulubionymtematem malarza był świat baletu (tancerki na scenie,odpoczywające, ćwiczące, przygotowujące się do występu).
• Interesowałsię efektami światła sztucznego i jego wpływem a barwę.
• Używałbarw czystych i rozjaśnionych nie rozszczepiał plam barwnych naich elementarne składniki.
• Nakładałfarbę szerokimi zamaszystymi pociągnięciami pędzla.
• Jegokompozycje są otwarte, przypominają kadr reporterskiej fotografii.
• Degasbył świetnym rzeźbiarzem (rzeźba CzternastoletniaTancerka– wykonana w brązie ze spódniczką z prawdziwego tiulu).
• Dzieła:
  • Nawyścigach,
  • Prasowaczki,
  • Jeźdźcykonni i wóz,
  • Placede la Concorde.

________________________________________________________________________________________

• Innimalarze impresjonistyczni:
  • KamillePissarro,
  • BertheMorrisom,
  • AlfredSisley,
  • MaryCasat.
• Kierunekimpresjonistyczny występował także w muzyce (Claude Debussy).
• Powygaśnięciu impresjonizmu rozumianego jako kierunek – istniałon dalej choćby w twórczości długowiecznego Moneta, objął swymzasięgiem inne krajem, stał się niemal ruchem.
• Prekursoramiimpresjonistów byli:
  • WilliamTurner,
  • CamilleCorot,
  • szkołabarbizończyków.

NEOIMPRESJONIZM

• Tworzeniedzieł w neoimpresjonizmie warunkowano naukowo opracowaną teorią.
• Najwybitniejsiprzedstawiciele to:
  • GeorgesSeurot /1859-91/
  • PaulSignac /1863-1935/
• Kierunektrwał krótko, a apogeum jego rozwoju przypadło na lata 1888-89.
• Neoimpresjonizmto naukowe podejście do zdobyczy impresjonizmu.
• Neoimpresjoniścikorzystali ze zdobyczy fizyki optycznej, „odbudowali” przedmiot, sugerowali bryłę, stosowali zasadę kontrasturównoczesnego.
• Neoimpresjonizmbywa nazywany puentylizmem dla sposobu nakładania farb drobnymipunktami.
• Jegozasadą nie jest jednak punktowanie lecz dywizjonizm czyrozdzielanie plamy barwnej na jej części składowe.
• Dodzieł Seurota należą:
  • Kąpiel,
  • Niedzielana wyspie Ca Grande Jatte.

CZTERECH SAMOTNYCH

• Dotego samego pokolenia należeli wybitni artyści:
  • PaulCézanne,
  • PaulGauguin,
  • Vincentyvan Gogh,
  • Henride Toulouse-Lautrec.
• Wszyscynależeli do paryskiego środowiska twórczego, jednak sama ichtwórczość szła odrębnymi torami.
• Nienależeli do żadnego kierunku, nie byli złączeni wspólnymicelami.

Paul Cézanne /1830-1906/

Morze Estaque

• Wyraźniewyczuwalna jest tu iluzoryczna głębia, zasugerowana jednakzupełnie nowymi środkami.
• Całaprzestrzeń w obrazie została uproszczona i sprowadzona do trzechzaledwie planów:
• obszaruziemi z budynkami,
• błękituwody wraz z zarysem gór na horyzoncie,
• niebem.
• Poszczególneplamy rozciągnięte wzwyż i wszerz płótna płaskimijednoznacznie działającymi obszarami koloru złożonego zpokrewnych sobie tonów.
• Zaskakująsilne deformacje przedmiotów.

Martwa natura

• Istniejekilka horyzontów z czym wiążą się różnorodne deformacje kółstanowiących podstawę czy wylot naczyń.
• Krawędźstołu na pierwszym planie nie stanowi ciągłej linii, nastąpiłowyraźne jej przesunięcie.
• Przedmiotysymetryczne nie są takie w obrazie – ich zarys ulegaodkształceniu.
• Deformacjesą ściśle uzależnione od odkrytych przez Cézanne’aujawnionych w obrazie – nowych, niezauważalnych dotąd złudzeńwzrokowych.

• Cézannestarał się wysuwać wnioski z wrażeń, nie przestając na samymich rejestrowaniu.
• Chciałujmować wzruszenia, wrażenia w kategoriach rozumowych, chłodnych.
• Poszukiwałreguł, które ostatecznie okiełznały zbyt bujny temperament.
• Ujawniłw obrazie proces patrzenia na rzeczywistość, którą ujmujemyzawsze nie od jednego rzutu oka, ale zawsze suma spojrzeń.
• Dziękijego odkryciu nastąpił w sztuce XX w. zasadniczy przełom wukazaniu przestrzeni i bryły.
• Artystazauważył, że sąsiadujące ze sobą kształty wpływają nasiebie podobnie jak sąsiedztwo barwy czy walorów.
• Formębryły budował głownie różnicami kolorystycznymi, nieświatłocieniowymi.

Vincent van Gogh /1853-90/

• Licznedzieła tego holenderskiego artysty stanowią swoistąautobiografię.

Buty

• Jedenz pierwszych jego obrazów.
• Tonacjajest przyciemniona, utrzymana w brudnych brązowo-zielonychodcieniach.
• Obrazprzemawia do widza olbrzymim ładunkiem emocjonalnym, buty mówią oczłowieku, który je nosił.
• Kształtysą silne zdeformowane, faktura gwałtowna, światło i mrok mająwyraz dynamiczny.
• Przedmiotyzdają się krzyczeć o biedzie i trudzie.
• Jestto dzieło symboliczne mówi o sobie samym, uzewnętrznia swojeprzeżycia.

Kruki nad łanem pszenicy

• Toostatnie nieukończone dzieło van Gogha.
• Nadrozfalowanym zbożem złocistym w gorącym słońcu południa ciążyostry surowy błękit nieba.
• Barwysą ostre maksymalne nasycone, ton nieba zbrudzony czernią.
• Wibrującamęcząca faktura daje efekt niepokoju.
• Całypejzaż wyraża ból poczucie zagrożenia, najwyższe napięcie.

• Losówvan Gogha nie sposób oddzielić od pracy twórczej.
• Nawetjeśli nie zna się określonych faktów z jego życia pełnegocierpień, samotnego zmagania się z chorobą, brakiem miłości isamobójstwem to obrazy mogą to poświadczyć.
• ObrazZjadaczekartofliwprowadza w przygnębiający świat nędzy, wegetacji górników zosady Borinage w Belgii, w której van Gogh prowadząc podobne życiejak oni pełnił funkcje kaznodziei.
• Poklęsce tego powołania postanowił poświęcić się malarstwu.
• Zetknąłsię z sztuką Japonii, następnie z twórczością impresjonistów.
• Jegoobrazy staja się świetliste, gama zostaje oczyszczona, pojawia sięcharakterystyczna nerwowa faktura.
• Malarstwovan Gogha osiągnęło pełnie pod koniec życia w pejzażachgorącej Prowansji.
• Mimojasnych, czystych barw i pogodnych motywów wszystkie dzieła vanGogha mówią o jego bolesnych przeżyciach.
• Kształtynatury są zdeformowane.
• Tonybarwne spotęgowane, przerysowane czasem odrealnione.
• Fakturauzyskana gwałtownymi pociągnięciami pędzla jest nerwowowibrująca.
• Plamabarwna u van Gogha jest znacznie uproszczona, jest syntezawidzianego światła i koloru mimo zróżnicowania całejpowierzchni dzieła dużym płaskim obszarem.
• Równoległymśrodkiem wyrazu jest linia.
• Vincentvan Gogh był ekspresjonistą.
• Jegoobrazy są sztuką symboliczną, która poprzez formy światławidzianego wyraża stany psychiki artysty.
• Dzieła:
  • Zbożei cyprysy,
  • Mostw Anlais,
  • RówninaCrau,
  • CyklSłoneczniki,
  • Autoportretz zabandażowanym uchem,
  • Pokójw Arles.

Paul Gauguin /1848-1903/

• Odkryłswe powołanie późno w wieku 35 lat.
• Porzuciłw tedy nagle swój zawód by „móc malować codzienne”.
• Każdejego dzieło promieniuje spokojem.
• Zdarzenialudzie zwierzęta istnieją w nieokreślonym jakby zatrzymanymczasie.
• Syntetycznapłaska plama barwna, działającą sylwetą lub otoczona cienkimkonturem o miękkim obrysie, określa wartość kolorystyczną iświetlną malowanego przedmiotu.
• Uderzającajest prostota, uproszczenie kształtów, naturalnośćoddziaływania.
• Jestto prostota wyrafinowana formalnie, nie mająca nic wspólnego znaiwnością.
• Barwysą czyste, nasycone, gładkie w stosunku do obiektywnego widzeniaświata odrealnione.
• PaulGauguin miał olbrzymi wpływ na współczesnych sobie artystów icałe następne pokolenie.
• Najsilniejoddziaływała jego estetyczna forma o wyrazie programowoestetycznym.
• Stałsię ojcem nowożytnego symbolizmu.
• Dzieła:
  • Skądprzybywamy? Kim jesteśmy? Dokąd idziemy?
  • ŻółtyChrystus,
  • Krajobrazz Tahiti,
  • Dwiekobiety na plaży,
  • Targ,
  • Nercermore,
  • Duchzmarłych czuwa,
  • Izłoto ich ciał,
  • Dziewczynyz kwiatami mango.

Henri de Toulouse-Lautrec /1864-1901/

• Autorlitografii, pasteli, rysunków i prac olejnych jeden z ojcównowoczesnego plakatu, reporter nocnego życia Paryża.
• Byłkaleką.
• Wpoczuciu brzydoty fizycznej i niepełnowartościowości związałsię ze środowiskiem kabaretów, domów publicznych, popadł wnałóg alkoholizmu.
• Zmarłprzedwcześnie na skutek wyniszczającego trybu życia.
• Bohateremjego dzieł jest człowiek, malowany z pasją, pospiesznie, szkicowoz uchwyceniem najistotniejszych cech tak zewnętrznych jak iekspresji ruchu, gestu, mimiki, w całej złomności wewnętrznegożycia.
• ŚwiatLautreca jest szczególny:
  • alkoholicy,
  • prostytutki,
  • właścicieledomów publicznych,
  • słynneaktorki,
  • cyrkowcy,
  • pieśniarze.
• ModeleLautreca to ludzie wyrzuci z najpiękniejszy cech człowieczeństwa,zostali pokazani bez współczucia ale i tez bez potępienia.
• Lautrecdeformuje, przerysowuje wręcz wulgaryzuje cechy zewnętrzne ipsychiczne swych modeli.
• Dziełamalowane z pewnym dystansem obserwatora, , który zna w pełniśrodowisko jednak się z nim nie utożsamia.
• Głównymiśrodkami wyrazu są płaska plama barwna i linia.
• Plamabarwna jest całkowicie z integrowana z płaszczyzną obrazu, niejest zróżnicowana tonalnie.
• Tonysą mocne, nasycone, zestawienia barw kontrastowe.
• Artystafascynował się drzeworytem japońskim.
• Dzieła,plakaty:
  • MoulinRouge,
  • AristideBryant,
  • JaneArie w Jordin de Paris,
• obrazy:
  • YvetteGilbert,
  • Prostytutka,
  • Ustópszafotu,
  • LaGoulu wchodząca do Moulin Rouge.