Secesja – Wprowadzenie

SECESJA– WPROWADZENIE

WAŻNIEJSZE WYNALAZKI, ODKRYCIA, TEORIE NAUKOWE

• 1877– fonograf,
• 1878– żarówka,
• 1880– udoskonalenie fotografii (klatka filmowa, aparat ręczny),
• 1881– pierwszy tramwaj elektryczny,
• 1882– odkrycie bakterii gruźlicy,
• 1886– linotyp,
• 1895– wynalazek filmu, odkrycie promieni X,
• 1896– telegraf bez drutu, odkrycie zjawiska promieniotwórczości,
• 1890-1896– szybowce,
• 1898– odkrycie promieniotwórczych pierwiastków polonu i radu,
• 1900– teoria kwantów i odkrycie hormonów,
• 1903– samolot z silnikiem spalinowym,
• 1905– teoria względności.
• Światkroczył drogą przemysłu i rewolucji technicznej.
• Zmieniłosię oblicze codzienności, sztuka znów odwróciła się odcodzienności i rzeczywistości obiektywnej ku sferze przeżyćwewnętrznych, wyszukanych doznań estetycznych.

FILOZOFIA

Fryderyk Nietzsche /1844-1900/

• Szerzyłprzekonanie o małej wartości poznania naukowego, ujmującego nie dość wyraźnie rzeczywistość.
• Pracyrozumu przeciwstawiał się głos instynktu.
• Wstosunku do rzeczywistości wyróżniał dwie postawy:
  • dionizyjską– odznaczającą się twórczą siłą, wyobraźnią zdolnądynamicznie przekształcać świat,
  • apollińską– postawę ładu, opanowania, harmonii i doskonałej równowagi.
• Postawadionizyjska,której był zwolennikiem, miała być motorem postępu, źródłemkultury i sztuki.
• Nietzschegloryfikował sztukę i naukę jako najwyższe przejawy twórczychmożliwości człowieka.
• Głosiłkult życia, indywidualności i siły.
• Ideałembył nadczłowiek– kierujący się wolą życia, instynktem, silny, zdolny dopanowania nad światem, obalający tradycyjne prawa.
• Byłteż przeciwnikiem religii a zwłaszcza chrześcijańskiej.

Henri Bergson /1859-1914/

• Jegozdaniem jedyną właściwą formą poznania rzeczywistości byłopoznanie intuicyjne.
• Uważał,że życie niepodległa schematom, analizom, obliczeniom gdyż jestzmienne, ruchliwe, różnorodne.

• Powyższepoglądy filozoficzne przeciwstawiały się empiryzmowi,racjonalizmowi, materializmowi.
• Uważano,że to co bezpośrednie, życiowe, instynktowne wydawało sięsłuszne, a to co wyrozumowane za niepewne, względne, nie szczere.

Zygmunt Freud /1856-1939/

• Doszedłdo wniosku, że życie psychiczne człowieka składa się z procesówświadomych i nieświadomych a decydujące dla życia i działanialudzkiego są procesy nieświadome.
• WedługFreuda rozum nie panuje nad popędami.
• Czynności,które spełniamy mają swoje źródła w instynktach a spełniamyje posługując się rozumem właśnie dlatego, że leżą u źródełnajgłębszych potrzeb a nie że rozum uznaje je za słuszne.

UWAGI O KULTURZE I SYTUACJI SPOŁECZNEJ ARTYSTY

• Życietoczyło się w warunkach dość dużej stabilizacji i spokoju,zdominowane obyczajowością mieszczańską, opartą i zakorzenionąw tym co ustalone rzetelne, tradycyjne – obyczajowości niechętnejgwałtownym zmianom mającej fundament jeszcze w pozytywistycznymrealizmie trzeźwości sądów.
• Młodepokolenie żądne nowości i znudzone oparciem na rzeczywistościfaktu, buntowało się przeciw nakazom molarnym a rozróżnieniudobra i zła przeciwstawiało instynkt, intuicję.
• Sztukęstawiano na piedestale uważano ją za największą wartość.
• Charakterystycznedla owych czasów było zjawisko dekadentyzmu, które oddawałoskrajny pesymizm, zwątpienie w wartości, społeczne, buntjednostki przeciw tradycjom społeczeństwu.
• Konfliktze społeczeństwem pogłębiony był przez specyficzny styl życialudzi, którzy czuli się zwolnieni z wszelkich obowiązkówspołecznych i moralnych, zachowywali się prowokująco, żyjącpoza uznanymi normami i tak zrodził się klan cyganeriiartystycznej (bohéme).
• Najaktywniejszabyła międzynarodowa cyganeria artystyczna Paryża, Berlina, Polski– w Krakowie.
• Dekadentyzmnie ogarniał mas był zjawiskiem najbardziej rzucającym się woczy, atakowanym przez społeczeństwo.
• Konfliktmiędzy artystą a odbiorcą był wyjątkowo ostry.
• Indywidualnymecenat prawie nie istniał.
• Tłumnieodwiedzano wystawy, muzea, teatry, opery, itd. Lecz tezainteresowania były bardzo spłycone i z trudem przyjmowano dzieławybitne, szokujące, nowatorskie formy artystycznej.

LITERATURA I MUZYKA

• Ważnąrolę w kształtowaniu świadomości artystycznej odegrałaliteratura.
• W1886 r. Jean Moria ogłosił na łamach tygodnika Le Figaro manifestsymbolizmu.
• Symbolicznyutwór literacki rezygnował z opisu na rzecz sugestii, namiętności,zjawiskami ukrytymi, niewyrażalnymi.
• Literaturasymbolistów zajęła się stanami duszy, problemem śmierci,namiętności, zjawiskami ukrytymi i niewyobrażalnymi.
• Uschyłku XIX i na początku XX wieku istniały powiązania zliteraturą filozoficzną, niekiedy muzyką i dramatem.
• Przykłady:
  • utwórliteracki K. Ibsena PeerGynti utwór muzyczny pod tym samym tytułem E. Griega,
  • PopołudniaFaunaS. Mallarme i Claude’a Debussy.
• Popularnastała się muzyka Richarda Wagnera.